การบินเป็นศิลปะ

การบินอย่างปราณีต เป็น ศิลปะ ที่อยู่บนพื้นฐานของวิทยาศาสตร์ วันก่อนผมบินจากอุบลฯ ลงที่สนามบินดอนเมือง หลังจากเครื่องจอดเรียบร้อยแล้ว ก็ออกมาส่งผู้โดยสารตามปกติ (ถ้าไม่ยุ่งมาก) มีผู้โดยสารท่านหนึ่ง ระหว่างที่กำลังจะออกประตู ก็ยื่นมือมาให้ผมจับ แล้วบอกว่า “ขอบคุณมากครับกัปตัน โล่งอก” ผมก็แปลกใจว่า เมื่อกี้ก็ลงนุ่มนวลเบรคเบา ๆ นี่หว่า ไฟล์ทก็ไม่ได้มีอะไรมาก ไม่ได้สั่นอะไร แกคงเห็นผมทำหน้าแปลก ๆ ก็เลยพูดต่อว่า “เป็นครั้งแรกที่ผมขึ้นเครื่องบินครับ” ค่อยโล่งใจหน่อยครับ ปกตินักบินพาณิชย์ เวลาทำงาน (ก็บินนั่นแหละ) อย่างหนึ่งที่ต้องระลึกไว้เสมอคือ การบินอย่างปราณีต ไม่ใช่บินให้เสร็จ ๆ แล้วก็กลับบ้าน ผู้โดยสารจะก่นจะด่าว่ายังไงก็ช่าง (เพราะไม่มีโอกาสได้ยินเสียงบ่นอยู่แล้ว) หลาย ๆ ครั้งเวลานั่งเครื่องบินแล้วรู้สึกไม่สะดวกสบาย วูบวาบ นั่งก้นไม่ติดเก้าอี้ หรือตอนอยู่ที่พื้น นั่งอ่านหนังสือพิมพ์แล้วเครื่องส่ายหรือเหวี่ยงตอนเลี้ยว ผมก็จะรู้สึกว่า นักบินไม่ตั้งใจบินเลย ยกเว้นว่าเข้าสภาพอากาศแปรปรวน หรือช่วงที่ต้องเร่งรีบเพราะเริ่มดีเลย์ อันนี้ยอมรับได้ ให้อภัย “เครื่องบิน เป็นสิ่งประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์ การบิน ก็อาศัยวิทยาศาสตร์เป็นตัวกลางในการนำไปใช้หรือปฏิบัติงาน แต่การบินอย่างปราณีต เป็น ศิลปะครับ เป็นศิลปะที่อยู่บนพื้นฐานของการใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี” มันคือยังไง ผมจะลองอธิบายให้อ่านกันง่าย ๆ นะครับ การบินให้ผู้โดยสารรู้สึกนั่งได้สบาย ไม่กระชากไปข้างหน้า หรือผงะไปด้านหลัง อันนี้คือ ศิลปะ ในการบังคับเครื่องบิน ปกติเครื่องบินลอยอยู่บนฟ้า จะใส่ Autopilot เพื่อช่วยผ่อนแรงให้กับนักบิน แต่นักบินก็จะต้องเป็นคนสั่งให้ autopilot ทำงาน เนื่องจาก autopilot เป็นอุปกรณ์อิเลคทรอนิคส์ จึงต้องมีการโปรแกรมวิธีการทำงานเอาไว้ว่า สิ่งใด สำคัญกว่า เวลาที่ถูกสั่งให้ทำงาน ยกตัวอย่างเช่น speed หรือ ความเร็ว จะเป็นลำดับความสำคัญแรกเสมอ แทบจะในทุก ๆ สถานการณ์ ดังนั้นถ้านักบินสั่งให้เพิ่มความเร็วโดยการหมุนปุ่ม speed หากเราหมุนเบา ๆ ค่อย ๆ หมุนไปเพื่อเพิ่มความเร็ว autopilot ก็จะสั่งให้เพิ่มกำลังเครื่องยนต์ หรือ ถ้าเป็นตอนลดระดับก็จะทำมุมก้มของเครื่องบินให้เพิ่มขึ้นอีกเพื่อเป็นการเพิ่มความร็ว แต่ถ้าเราหมุนปุ่มสั่งความเร็ว ไปทีละมาก ๆ จะเกิดอะไรขึ้น ผลลัพธ์ที่ได้คือ ความเร็วที่ต้องการ เหมือนกัน แต่ผลจากการกระทำต่างกันมากครับ เพราะเมื่อระบบอัตโนมัตเห็นว่า ความเร็วที่ต้องการต่างจากความเร็วที่เป็นอยู่อย่างมาก เครื่องยนต์จะเร่งไปข้างหน้าอย่างรุนแรงและทันทีเพื่อให้เครื่องบินบินด้วยความเร็วที่ต้องการให้เร็วที่สุด เปรียบเหมือนเหยียบคันเร่งทดสอบความเร็วของรถสปอร์ต ผลก็คือ ผู้โดยสารหน้าหงาย (หลังติดเบาะ) หรือถ้าต้องการลดความเร็วอย่างเร็วๆ รัว ๆ ๆ โดยการกระทืบเบรค ผลที่ได้คือ หยุดเร็วมาก อาจจะมากเกินความจำเป็น และเบรคร้อน ยางแตก ตัวผู้โดยสารก็จะรู้สึกเหมือนถูกกระชากไปข้างหน้า ศิลปะในการเบรคก็มีนะครับ คงไม่ต้องเขียนให้อ่านนะ อธิบายยาก ต้องปฏิบัติให้ดูครับ เราสามารถสั่ง autopilot ให้ทำงานอย่างนิ่มนวลได้ ถ้าเราเข้าใจการทำงานของเครื่องบินอย่างดีพอ เราสามารถบิน manual ให้นิ่มนวลได้ ถ้าเราเข้าใจการทำงานของระบบอัตโนมัติต่าง ๆ ที่ทำงานให้อยู่เบื้องหลัง และนึกเสมอว่า ผู้โดยสารที่นั่งอยู่ด้านหลังจะรู้สึกอย่างไรโดยใช้ความรู้สึกของตัวเราเป็นเกณฑ์ ดังนั้นไม่ว่าจะบิน manual หรือ ใส่ autopilot ก็สามารถบินด้วยความปราณีตได้ การบินด้วยความปราณีต เป็นศิลปะในการบังคับเครื่องบินอย่างนุ่มนวล บินปลอดภัย ประหยัด และสะดวกสบาย เป็นเป้าหมายของมืออาชีพ อากาศดี สนามยาว ฝนไม่ตก ลมเบา ๆ ให้ฝึก “ลงสนามนิ่ม ๆ เบรคเบา ๆ แล้วลองออกมายืนส่งผู้โดยสารดูครับ” กัปตันโสภณ ———- https://line.me/R/ti/p/%40a-pilot